இத்திருக்கோயில் சிறந்தொரு பிரார்த்தனை ஸ்தலமாகும். பிரம்மாண்ட புராணத்தில் இக்கோயிலைப் பற்றி விரிவாகக் கூறப்பட்டுள்ளது. நரசிம்மாவதார காலத்தில் இக்கோயிலைச் சுற்றி பெரிய காடு இருந்ததாகவும், அக்காட்டில் ஜபாலி என்னும் மஹரிஷி தவம் செய்து கொண்டிருந்ததாகவும், அவரது வேண்டுகோளுக்கிணங்க நரஸிம்மஸ்வாமி, இரண்யனை வதம் பண்ணியவுடன் அதே கோபத்தில் உக்ர நரஸிம்மனாக மூன்று கண்களுடன் (த்ரிநேத்திரம் தரிசனம்) ஜாபாலி மஹரிஷிக்கு காட்சி கொடுத்ததாக வரலாறு கூறுகிறது.பெருமாள் திருமேனியே மலையாக விளங்குவதால் பவுர்ணமி கிரிவலம் இத்தலத்தில் சிறப்பாக நடைபெறுகிறது. மார்கழி, தை மாதங்களில் நரசிம்மரது பாதங்களிலும், ரத சப்தமி தினத்தன்று நரசிம்மரின் உடலிலும் சூரிய ஒளி படுகிறது.
இக்கோயிலின் அமைப்பைப் பார்க்கும் போது பல்லவர் காலத்திய குடைவரைக் கோயில்களில் இதுவும் ஒன்றாகும். கருவறைக்கு அருகிலுள்ள கல்வெட்டுகளை நோக்கும் காலத்தில் இத்திருத்தலம்...இத்திருக்கோயில் சிறந்தொரு பிரார்த்தனை ஸ்தலமாகும். பிரம்மாண்ட புராணத்தில் இக்கோயிலைப் பற்றி விரிவாகக் கூறப்பட்டுள்ளது. நரசிம்மாவதார காலத்தில் இக்கோயிலைச் சுற்றி பெரிய காடு இருந்ததாகவும், அக்காட்டில் ஜபாலி என்னும் மஹரிஷி தவம் செய்து கொண்டிருந்ததாகவும், அவரது வேண்டுகோளுக்கிணங்க நரஸிம்மஸ்வாமி, இரண்யனை வதம் பண்ணியவுடன் அதே கோபத்தில் உக்ர நரஸிம்மனாக மூன்று கண்களுடன் (த்ரிநேத்திரம் தரிசனம்) ஜாபாலி மஹரிஷிக்கு காட்சி கொடுத்ததாக வரலாறு கூறுகிறது.பெருமாள் திருமேனியே மலையாக விளங்குவதால் பவுர்ணமி கிரிவலம் இத்தலத்தில் சிறப்பாக நடைபெறுகிறது. மார்கழி, தை மாதங்களில் நரசிம்மரது பாதங்களிலும், ரத சப்தமி தினத்தன்று நரசிம்மரின் உடலிலும் சூரிய ஒளி படுகிறது.
இக்கோயிலின் அமைப்பைப் பார்க்கும் போது பல்லவர் காலத்திய குடைவரைக் கோயில்களில் இதுவும் ஒன்றாகும். கருவறைக்கு அருகிலுள்ள கல்வெட்டுகளை நோக்கும் காலத்தில் இத்திருத்தலம் 1200 ஆண்டுகட்கு முற்பட்ட தலமாக விளங்குகிறது, இத்திருக்கோயில் ஒரு பிரார்த்தனை ஸ்தலமாகும். இங்கு திருமணம், முடிஇலக்குதல், காது குத்துதல் போன்ற பல பிரார்த்தனைகளை பக்தர்கள் செலுத்தி இறைவனை வழிபடுகின்றனர்.
மூலவர் உக்ர நரஸிம்ம ஸ்வாமி வீற்றிருந்த திருக்கோலத்தில், வலது கை அபயம் அளிப்பதாகவும் இடது கை தொடையின் மேல் வைத்துக்கொண்டு வலது காலை மடித்துக்கொண்டும், இடது காலை தொங்க போட்டுக் கொண்டு உள்ளார். இக்கோயிலில் பிரதோஷம் திருமஞ்சனம் ஆராதனை விசேஷமாகவும். விமரிசையாகவும் நடைபெறுகிறது. இங்கு மூலவர் மலையில் திருமேனியாக உள்ளதால் ஸ்வாமி வலம் என்றால், சிறிய குன்றினைச் சேர்த்துதான் வலம் வர வேண்டும். மூலவர் சாளிக்ராமமாலை ஸஹஸ்ரநாமமாலை, லக்ஷ்மி ஆரத்துடன், திருமார்பில் மஹா லக்ஷிமியுடன் கம்பீரமாக ஸேவை ஸாதித்து வருகிறார்.
ஸ்ரீ ஆண்டாள், ஸ்ரீ லக்ஷ்மி நரஸிம்மன், மற்றும் ஸ்ரீ கருடனுக்கு, தனித்தனி சன்னதி உள்ளது. ஆழ்வார்கள், ஆச்சார்யர்களுக்கு ஸன்னதி தனியாக அமைந்துள்ளது. ஸன்னதி தெரு கோடியில் சிறிய திருவடி (ஹனுமார்) ஸன்னதி அமைந்துள்ளது. மஹா விஷ்னுவின் திரு. அவதாரங்களில் நான்காவது அவதாரமான நரசிம்ம ஸ்வாமிக்கு அமைந்துள்ள அனேக திருத்தலங்களுள் இந்த ஊர் முக்கியமான ஒரு ஸ்தலமாகும். நரசிம்ம ஸ்வாமி பிரதோஷ காலத்தில் அவதாரமாகையால், இக்கோயிலில் பிரதோஷ நேரத்தில் உற்சவ நரசிம்மருக்கு திருமஞ்சனம் செய்யப்படுகிறது.
இத்திருக்கோயிலில் முதல் தீர்த்தம் கைங்கர்யம் மற்றும் வேதபாரயணம் அத்யாகபாகம் அனைத்தும் முதலியாண்டான் வம்சத்தாரால் தொன்று தொட்டு நடைபெற்று வருகிறது.
திருமங்கையாழ்வார் சிங்கவேள் குன்றம் என்ற நரசிம்மனைப்பற்றி பாடிய 10 பத்து பாசுரங்கள் (பெரிய திருமொழி) முதல் பத்து 7 வது திருமொழி-1008-1017) இத்திருத்தலத்தில் தினமும் அனுசந்தானம் செய்யப்படுகிறது.
லக்ஷ்மி பரீஷ் க்ருதாங்காய ப்ரஹ்லா தாஹ்லாத காரிணே
பாடலாத்ரிணிவாசாய நரஸிம்மாய மங்களம்
இத்திருக்கோயில் சிறந்த தொரு பிரார்த்தனை ஸ்தலமுமாகும். கல்யாணம் ஆகாதவர்கள் , வாரத்தில் ஒரு நாள் வீதம், ஐந்து வாரங்கள் எம்பெருமான் த்ரிநேத்திரம் தரிசனம் செய்து, ஒன்பது தடவை கீரிவலம் வந்தால் விரைவில் கல்யாண பிராப்த்தி கிடைக்கிறது. மேலும் குழந்தை பாக்கியம் இல்லாதவர்கள், நரசிம்ம பெருமாளையும் அஹேபிலவல்லி தாயாரையும் தரிசனம் செய்து , கிரிவலம் வந்து , தொட்டில் வாங்கி கிரிபிரதக்ஷினத்தில் உள்ள அழிஞ்சல் மரத்தில் கட்டினால் குழந்தைபேறு அமைகிறது. இவரிடம் தன் கோரிக்கை நிறைவேறினால் பானகம் கரைத்து ஆலய வலம் வரும் பக்தர்களுக்கு அளிப்பதாக வேண்டிக்கொண்டால், கட்டாயம் அந்த கோரிக்கை நிறைவேறிவிடும் என்பது பக்தர்களின் அனுபவ நம்பிக்கை.
திருப்பதி என்றால் லட்டு, திருவரங்கம் என்றால் புளியோதரை, இதுபோல சிங்கபெருமாள்கோயில் நரசிம்மர் என்றால் சுவையான மிளகு தோசை தான் நினைவுக்கு வரும், இங்கு லட்டு, அதிரசம், முறுக்கு, சீடை, தட்டை போன்றவை இருந்தாலும் மிளகு தோசைக்கே வரவேற்பு அதிகம். இதை குழுந்தைகள் விரும்பி உண்பதால் தோசைப்பெருமாள் கோவில் என்று செல்லமாக குறிப்பிடுகின்றனர்.
இலக்கிய பின்புலம்
இத்திருக்கோயில் 5 நிலை ராஜகோபுரம் மற்றும் 4 தூண் மண்டபத்துடன் கிழக்கு நோக்கிய ஆலயம்., பலிபீடம், த்வஜஸ்தம்பம் / கொடிமரம் மற்றும் கருடன் ஆகியவை ராஜகோபுரத்திற்கு அடுத்து உள்ளன. மகா விஷ்ணுவின் 10 அவதாரங்களின் சுதை வடிவங்கள் படங்கள் கிழக்குச் சுவரின் உச்சியில் வழகங்கப்பட்டுள்ளது. நரசிம்மரின் மண்டபம் மற்றும் சுதைவடிவுடன் படத்துடன் கூடிய சொர்க்க வாசல் கிழக்கு சுவரில் உள்ளது. இக்கோயிலின் மூலவர் நரசிம்ம சுவாமி. உற்சவர் தனது தேவியாளர்களான ஸ்ரீதேவி மற்றும் பூதேவியுடன் காட்சிதரும் திரும்மேனி பிரஹலாதவரதன் என்று அழைக்கப்படுகிறது. விஷ்வக்சேனருடன் லக்ஷ்மி நரசிம்மர் சன்னதிக்கு அருகில் ஒரு சிறிய சன்னதியில் இருக்கிறார். ஆழ்வார்கள், ராமானுஜர், மணவாள மாமுனிகள் ஆகியோர் தூண் மண்டபத்தில் உள்ளனர்....இத்திருக்கோயில் 5 நிலை ராஜகோபுரம் மற்றும் 4 தூண் மண்டபத்துடன் கிழக்கு நோக்கிய ஆலயம்., பலிபீடம், த்வஜஸ்தம்பம் / கொடிமரம் மற்றும் கருடன் ஆகியவை ராஜகோபுரத்திற்கு அடுத்து உள்ளன. மகா விஷ்ணுவின் 10 அவதாரங்களின் சுதை வடிவங்கள் படங்கள் கிழக்குச் சுவரின் உச்சியில் வழகங்கப்பட்டுள்ளது. நரசிம்மரின் மண்டபம் மற்றும் சுதைவடிவுடன் படத்துடன் கூடிய சொர்க்க வாசல் கிழக்கு சுவரில் உள்ளது. இக்கோயிலின் மூலவர் நரசிம்ம சுவாமி. உற்சவர் தனது தேவியாளர்களான ஸ்ரீதேவி மற்றும் பூதேவியுடன் காட்சிதரும் திரும்மேனி பிரஹலாதவரதன் என்று அழைக்கப்படுகிறது. விஷ்வக்சேனருடன் லக்ஷ்மி நரசிம்மர் சன்னதிக்கு அருகில் ஒரு சிறிய சன்னதியில் இருக்கிறார். ஆழ்வார்கள், ராமானுஜர், மணவாள மாமுனிகள் ஆகியோர் தூண் மண்டபத்தில் உள்ளனர். பலிபீடத்திற்குப் பிறகு நேராக கருடன் பெரிய திருவடியும், தெரு முனையில் ஆஞ்சநேயர், சிறிய திருவடியும் தனிச் சன்னதியில் உள்ளன. கருவறை பாறையில் வெட்டப்பட்ட குகைக்கோயில் என்பதால், கிரி பர்தக்ஷிணம் என்று அழைக்கப்படும் மலையைச் சுற்றி சுற்றி வருகிறது. தேவையான இடங்களில் படிகள் கட்டப்பட்டுள்ளன. திருப்பதி வெங்கடேசப் பெருமாள், லட்சுமி நரசிம்மர் ஆகியோரை வலம் வரும் பாதையில் கண்டு வழிபடலாம்
புராண பின்புலம்
இக்கோயில் கருவறை மற்றும் அர்த்த மண்டபம் ஆகியவற்றைக் கொண்டுள்ளது. தரங்கபோதிகையுடன் கூடிய சதுர தூண்கள் மற்றும் அரைத்தூண் மண்டபத்தை ஆதரிக்கின்றன. கருவறையின் நுழைவாயிலில் துவாரபாலகர்கள் உள்ளனர். மூலவர் தாய்பாறையில் இருந்து சிற்பம் செய்யப்பட்டவர். மூலவர் சாலகிராம மாலை அணிந்து, மார்பில் மகாலட்சுமியுடன் அமர்ந்த கோலத்தில் சுமார் 8 அடி உயரம் கொண்டவர். மூலவர் 4 கைகளுடன் இருக்கிறார். மேல் கைகள் சங்கு / சங்கு மற்றும் சக்கரம் மற்றும் கீழ் வலது கை அபய ஹஸ்தம் மற்றும் இடது கை அவரது இடுப்பில் உள்ளது. பீடத்தில் வலது காலை மடக்கி இடது கால் தரையைத் தொட்டு நிற்கும். உற்சவ திரும்மேனி பிரஹலாத வரதர் என்று அழைக்கப்படுகிறது ஸ்ரீதேவி மற்றும் பூதேவியுடன் இருக்கிறார். நெற்றியில்...இக்கோயில் கருவறை மற்றும் அர்த்த மண்டபம் ஆகியவற்றைக் கொண்டுள்ளது. தரங்கபோதிகையுடன் கூடிய சதுர தூண்கள் மற்றும் அரைத்தூண் மண்டபத்தை ஆதரிக்கின்றன. கருவறையின் நுழைவாயிலில் துவாரபாலகர்கள் உள்ளனர். மூலவர் தாய்பாறையில் இருந்து சிற்பம் செய்யப்பட்டவர். மூலவர் சாலகிராம மாலை அணிந்து, மார்பில் மகாலட்சுமியுடன் அமர்ந்த கோலத்தில் சுமார் 8 அடி உயரம் கொண்டவர். மூலவர் 4 கைகளுடன் இருக்கிறார். மேல் கைகள் சங்கு / சங்கு மற்றும் சக்கரம் மற்றும் கீழ் வலது கை அபய ஹஸ்தம் மற்றும் இடது கை அவரது இடுப்பில் உள்ளது. பீடத்தில் வலது காலை மடக்கி இடது கால் தரையைத் தொட்டு நிற்கும். உற்சவ திரும்மேனி பிரஹலாத வரதர் என்று அழைக்கப்படுகிறது ஸ்ரீதேவி மற்றும் பூதேவியுடன் இருக்கிறார். நெற்றியில் சிவபெருமானை போன்று மூன்றாவது கண் உள்ளது, இது பொதுவாக திருமனால் மூடப்பட்டிருக்கும். பட்டர் ஆரத்தி காண்பிக்கும் போது மூன்றாவது கண்ணை காட்டுகிறார். தாயார் மகா லட்சுமி, இக்கோயிலில் அஹோபிலவல்லி சன்னதியில் அஹோபிலம் போன்ற சன்னதியிலும், மூலவரின் வலது புறத்திலும், இடதுபுறம் ஆண்டாள் சன்னதியிலும் உள்ளனர். இரண்டும் கல்லால் கிழக்கு நோக்கி அமைக்கப்பட்டுள்ளன. இந்த இரண்டு சன்னதிகளையும் சுற்றி பிரதக்ஷிணை செய்ய சுற்றுப்பாதை அமைக்கப்பட்டுள்ளது. கருவறை பாறை குகையாக தோன்றப்பட்டாலும், அர்த்த மண்டபம், மகா மண்டபம், அலங்கார மண்டபம், 16 தூண்கள் கொண்ட மண்டபம் போன்ற கட்டமைப்புகள் சேர்க்கப்பட்டன. பிற்காலத்தில் பாறையில் கருவறைகளுக்கு மேல் விமானங்கள் கட்டப்பட்டன. மூலவரின் 2 அடுக்கு நாகர பாணி விமானம் பிரணவ கோடி விமானம் என்று அழைக்கப்படுகிறது. இக்கோயிலின் ஸ்தல விருக்ஷம் பாரிஜாதம். இந்த தீர்த்தம் சுத்த புஷ்கரணி என்று அழைக்கப்படுகிறது. அஹோபிலவல்லி தாயார் மற்றும் ஆண்டாள் சந்நிதி விமானங்கள் ஒற்றை அடுக்கு / ஏக தல வேசர பாணியில் உள்ளன.